اقلیم در معماری
یکی از پایه های شکل گیری معماری سنتی ایرانی، اقلیم می باشد. در این نوع طراحی منبع اصلی تامین انرژی، انرژی خورشیدی است و روش های طراحی ساختمان ها بر اساس دریافت مستقیم از انرژی خورشید می باشد .
اصول طراحی اقلیمی
در این شیوه به هیچ وجه از وسایل مکانیکی و تاسیساتی استفاده نمی شود یا بعبارت دیگر این شیوه هیچ هزینه ای ندارد و خود ساختمان با عناصر و اجزاء خود این انرژی را دریافت و نگهداری می کند و تنها نیاز به علم و آگاهی راجع به طراحی اقلیمی است.
موقعیت ساختمان در پلان اقلیم معتدل و مرطوب
این نوع اقلیم جلگه های کناره دریای خزر تا کوهپایه های شمالی البرز را شامل می شود. مشخصات این اقلیم بارش فراوان، رطوبت نسبی زیاد، اختلاف درجه حرارت کم بین شب و روز می باشد.
شکلگیری معماری بومی منطقه معتدل و مرطوب بر مبنای مدولهایی از مربع میباشد که به صورت خطی در امتداد شرق- غرب و عمود بر جریان باد توسعه یافته است. این گونه شکلگیری نمونهای از معماری برونگرا میباشد که از ویژگیهای آن، داشتن ارتباط بصری و فیزیکی مستقیم با فضای بیرون خانه، نداشتن حیاط و گسترش در ارتفاع میباشد. وجود باز شوها در تمام جبهه های ساختمان وعدم وجود زیرزمین به علت وجود رطوبت زیاد و بالا بودن سطح آبهای زیرزمینی از مشخصه های دیگر ساختمان های این اقلیم می باشد که ما در معماری بومی گیلان شاهد آن میباشیم.
مهم ترین مسئله در ساختمان های نواحی معتدل ومرطوب ایجاد کوران و مبارزه با رطوبت بیش از حد محیط است. گشودگی ها به هدف ایجاد کوران تعبیه می شوند. این گشودگی ها را به دو صورت می توان بررسی کرد:
در دو ضلع متفاوت ۲٫ در دو ضلع هم راستا
همانطور که از شکل بر می آید زمانی که جهت وزش باد و راستای قرارگیری دو پنجره منطبق باشند گردش کمتری از هوا را در فضا خواهیم داشت و حالت خلاف آن باعث گردش بهتر میگردد.
به منظور جلوگیری از پاشش باران به داخل ساختمان توسط باد، سقف شیبدار تا نزدیکی کف زمین در یک یا دو طرف بنا که در سمت باد قرار دارد ادامه مییابد.
همچنین به منظور ممانعت از نفوذ رطوبت از سطح زمین به داخل بنا، سطح آن بالاتر از زمین قرار گرفته و در فضای بین کف و زمین جریان هوا موجب تبخیر رطوبت و تهویه هوا شده وسبب خشک و قابل استفاده شدن کف ساختمان میشود.
وجود ایوان به عنوان یک عنصر ویژه در خانه های این اقلیم جایگاهی خاص عرضه می دارد. وجود ایوان را میتوان ادامه ارتفاع گرفتن بنا از زمین در این مناطق دانست که در دنباله ی مقابله با رطوبت زیاد ایجاد میگردد. ایوان بیانی از برونگرایی خانه های ناحیه معتدل و مرطوب ایران (شمال کشور) بوده و عنصری است که مکان انجام فعالیتهای بسیاری از مردم این اقلیم میباشد و به واسطه اینکه در زیر سقف بیرون زده شیروانی واقع میشود از نفوذ باران نیز در امان بوده و ارتباط دهنده فضاهای داخلی چون اتاقها ست که با وجود آن نیازی به ورود به حیاط و رفتن به نقطه ای دیگر از فضاهای خانگی نمیباشد.
این مقاله رو از دست ندهید
مصالح ساختمانی اقلیم معتدل و مرطوب
در این مناطق معمولا ساقههای برنج عناصر اصلی تشکیل دهنده پوشش سقفهای شیبدار هستند.
ایستایی ساختمان توسط اسکلتی چوبی تامین می گردد که از آن در بدنهها نیز استفاده میشود و پوشش نهایی آن با خشت است و گلاندود میشود و از مصالح دیگری همچون سنگ، خشت و سفال نیز در کنار ساختمانهای تماماً چوبی استفاده شده است. همانگونه که بیان گردید تمامی مصالح بکار رفته در بنا از مصالح موجود در محل میباشد که موجب کاهش انرژی در حمل و نقل مصالح از نقاط دیگر شده است.