معماری ساختمان در اقلیم گرم و خشک _حیاط مرکزی
در زندگی امروز ما انسان ها تنها تکیه کلامی که ورد زبان ها شده است این است که از زندگی در آپارتمان ها با تراس های کوچک خسته شده ایم . با شنیدن این جمله ناگهان ذهن انسان به سمت خانه های قدیمی با حیاط های دلنشین روانه میشود. با نگاه به بافت های قدیمی پی میبریم که معماری در آن زمان هم بسیار غنی بوده و تمام جوانب لازم برای معماری ساختمان ها سنجیده می شد .
همانظور که می دانیم یکی ار عناصر مهم که در طراحی باید توجه شود عوامل اقلیمی آن منطقه است. اقلیمی که در این مقاله مورد بررسی شده است اقلیم گرم و خشک کاشان است .کاشان یکی از اقلیم های گرم و خشک کشور است که معماران در گذشته برای طراحی ساختمان های که پاسخگویی اقلیم این منطقه باشد از حیاط مرکزی استفاده می کردند.در مقاله زیر به بررسی عوامل اقلیمی گرم و خشک و علت شکل گیری حیاط مرکری و ساختار کالبدی حیاط مرکزی و…. پرداخت شده است .
حیاط قلب تپنده ی خانه های اقلیم گرم و خشک :
حیاط فضای باز خانه و مهمترین قسمت در فضاهای ورودی میباشد و در واقع اتاقی است که سقف ندارد و موارد استفاده زیادی برای اعضای خانواده دارد. و دراین فضا میتوان ازطبیعت، درختان و رطوبت حاصل از حوض آب و ارتباط و معاشرت با میهمانان و آرامش حاصل از سکوت و خلوتگاهی آن لذت برد. فضاهای دیگر خانه که درارتباط مستقیم با حیاط می باشند، شامل ایوانها و اتاقهای اطراف و راهروها و راه پله ها می باشند. اطراف حیاط ، اتاقهای مختلفی ساماندهی می گردد که این اتاقها درتماس مستقیم با نور، آب،گیاه و هوای تازه و با نشاط حیاط قرار دارند. فضاهای اطراف شامل اتاقهای سه دری،پنج دری، تالار، بادگیر، ارسی، بالا خانه، گوشوارو تختگاه می باشد.
ساختار کالبدی حیاط مرکزی و ویژگی های شکل دهنده ی آن:
فضاهای باز قبل و بعد از ظهور اسلام در ایران دارای اهمیت بسیار بوده اند.این فضاهای باز نمودهای مختلفی داشته اند که توجه اصلی دراین مقاله برروی حیاط های ایرانی است. دردودسته بندی کلی میتوان این حیا ط ها را به دو بخش عمومی وخصوصی تقسیم نمود. حال به بررسی عوامل شکل دهنده ی حیاط مرکزی در خانه های کاشان می پردازیم.
به دلیل به وجود آمدن فضاهای درهم تنیده شده در خانه های کاشان شاید تفکیک آنها از یکدیگر سختی باشد. شاید در ساختار حیاط مرکزی بتوان از شرایط محیطی به عنوان اصلی ترین عامل شکل دهنده نام برد. درمعماری اقلیم گرم و خشک، وجود خورشید یکی از مولفه های اصلی طراحی بوده است. تابش خورشید و وجود آب درطراحی های کویری بسیار مورد توجه قرار گرفته است.
ساختار خانه های اقلیم گرم وخشک با توجه شرایط محیطی:
برای توضیح بیشتر این مطلب باید نحوه قرارگیری فضاها را به نسبت فاصله آنها از سرچشمه منابع آبی بررسی نمود. تامین آب لازم برای نیازهای مختلف در قدیم از طریق حفرقنات و کاریزبوده است. درفاصله سرچشمه آبی تا محل قرارگیری شهر، فضاهای مختلف به نسبت حساسیت بیشتر به کمبود آب مامن می گرفتند. به عبارت دیگر، آن بخش هایی که حساسیت بیشتری نسبت به کمبود آب داشته و دچار آسیب بیشتری می شدند در ابتدا سیراب می گشتند.
در این راستا خانه های اقلیم گرم وخشک کاشان از برون گرایی که در باغها وجود داشته به خانه هایی کاملا درون گرا در شهر تبدیل می شوند. یعنی در حین این گذر و فاصله گرفتن از منابع آبی فرم هندسی خانه ها و میزان ارتباط با طبیعت تغییر می کند و طبعا هرچه آب و هوا خشک تر می شود بنا درون گراتر می شود.
قطعات زمین در فلات ایران به دلیل وجود آب از هم تفکیک شده اند به همین دلیل از اشکال هندسی کاملا نامنظم برخوردار می باشند. با توجه به مسیر قناتها که پس از خشک شدن چاه ها در کاشان مورد بهره برداری قرار گرفتند (آرشیو اطلاعات سازمان میراث فرهنگی کاشان)، جهت حیاط مرکزی در مسیر قنات چرخیده است. ولی در اغلب موارد این چرخشها که برای دستیابی به آب قنات صورت گرفته است، وضعیت حیاط به گونه ای است که کشیدگی ساختمان در هماهنگی با جهت اقلیمی است.
مطالب پیشنهادی ما :
تحریریه پیک کد
جزئیات دانلود