طبقه بندی دیوارها
دیوارها را از نظر عملکردشان در برابر رطوبت می توان به چند دسته تقسیم کرد. با سنگین نفوذپذیر، دیوارهای توخالی و دیوارهای نفوذناپذیر، مهم ترین دیوارها در این قسمت به بررسی هر یک از آنها می پردازیم.
دیوارهای سنگین نفوذپذیر
مصالح این نوع دیوارها شامل آجر، بتن معمولی یا بتن سبک و بلوک سیمانی است مصالح در برابر آب و بخار نفوذپذیر هستند و هنگامی که در معرض باران قرار میگیرن بر سطح داخلی یا داخل آنها تعریق ایجاد می شود، مقدار زیادی آب جذب می کنند. تبخیر آب نفوذ یافته در دیوارها معمولا در سطح خارجی صورت می گیرد. ولی هنگامی که فشار بخار هوای داخلی کمتر از فشار بخار در سطح داخلی دیوار باشد، تبخیر ممکن است در سطح داخلی نیز انجام شود. به منظور تبخیر آب موجود در دیوار در سطح خارجی آن لازم است مصالح دیوار در سطح خارجی نفوذپذیرتر باشد. ولی این نفوذپذیری سطوح خارجی، از نظر جلوگیری از نفوذ رطوبت به داخل دیوار مناسب نیست. به همین دلیل در مناطق سردی که باران های شدیدی می بارد، ایجاد شرایط مناسب در برابر مشکلات ناشی از جذب رطوبت در این نوع دیوارها بسیار دشوار است. یکی از راه حل های این مسأله، پوشاندن سطح خارجی دیوارها با اندودهای دافع آب یا ورق هایی چون آزبست و سیمان یا پلاستیک است که مانع نفوذ آب به داخل دیوار می شود؛ ولی از تبخیر آب موجود در آن جلوگیری نمی کند. در هر حال، روش دوم مؤثرتر است؛ ولی جلوه ی معماری ساختمان را کاملا تغییر می دهد. البته در این مورد نیز می توان به راه حل های قابل قبولی دست یافت.
دیوارهای ساخته شده از مصالح ساختمانی یکپارچه و رایج، حفاظت بیشتری در برابر باران ایجاد نمی کنند؛ مگر اینکه جنس مصالح و نحوه ی اجرای آنها کاملا مطلوب بوده، ضخامت زیاد و نفوذپذیری کمی داشته باشند. معمولا برای نفوذناپذیر کردن این دیوارها باید سطح خارجی آنها را با لایه ای اندود با کیفیت خوب پوشاند. این مسأله، بویژه در مورد دیوارهای بلوک سیمانی کاملا مؤثر است. آزمایشی که در استرالیا در این مورد انجام شده نشان می دهد که در این دیوارها، تارهای مویی که در ملات بندها در اثر تغییر حجم دیوار ایجاد می شود، باعث نفوذ آب در دیوار خواهد شد. در این آزمایش، حتی دیوارهای بلوک سیمانی با مصالح عالی هم بدون پوشش های ضد آب نتوانسته اند در برابر باران مقاوم باشند.
دیوارهای توخالی با مصالح بنایی
این دیوارها شامل یک لایه ی خارجی و یک لایه ی داخلی است که فضایی را بین خود احاطه کرده است. اگر هیچ اتصالی بین این دو لایه وجود نداشته باشد، هوای داخلی دیوار جریان عبور رطوبت نفوذ یافته در اثر نیروی مکش در تارهای مویی و رطوبت وارد شده از دو سطح خارجی را قطع می کند و بدین طریق، مانع نفوذ مستقیم و تداوم نفوذ آب باران از سطح دیوار به سطح داخلی آن می شود. ولی چنانچه ردیف هایی از مصالح بنایی، دو جداره ی این نوع دیوارها را به هم متصل کند، این اتصال پلی برای عبور آب محسوب می شود بدین صورت باعث نفوذ رطوبت از جداره ی خارجی به جداره ی داخلی شده، مقاومت فضای داخلی دیوار را در برابر نفوذ رطوبت کاهش می دهد.
هنگام بارندگی، وزش باد به این دیوارها باعث می شود لایه ی خارجی دیوار تحت فشار قرار گیرد و در نتیجه، مقداری آب باران از میان ترک های این جداره به داخل فضای بین دو جداره راه یابد. آب نفوذ یافته به سطح داخلی جدارهای خارجی، پس از جمع شدن در این سطح از دیوار پایین می آید. اگر تدابیر لازم برای تخلیه ی این آب اندیشیده نشده باشد، در پایین دیوار جمع شده، کف ساختمان را به شدت مرطوب می کند. تعبیه ی سوراخ های آب رو با ایجاد مجاری تخلیه برای دفع این آب باعث می شود فشار هوا در دو طرف لایه ی خارجی دیوار تا حدودی متعادل شود. بدین طریق، میزان کلی نفوذ آب باران به داخل کاهش می یابد.
این مطلب را از دست ندهید…
تهویه یا تعویض هوای بین دو لایه ی این دیوارها باعث می شود بخار آب از لایه ی داخلی دیوار جدا شده، بدون آنکه به لایه ی خارجی انتقال یابد، از بین دو دیوار خارج شود. بنابراین، اگر امکان تعویض هوای بین دو لایه ی این دیوارها وجود داشته باشد، جدارهای خارجی دیوار را می توان از مصالح کاملا غیرقابل نفوذ ساخت؛ بدون آنکه این لایه تأثیر نامطلوبی از نظر خارج ساختن بخار آب داشته باشد یا امکان ایجاد تعریق بر روی سطوح داخلی دیوار را افزایش دهد. ولی در مناطق سرد با تهویه ی هوای بین دو جداره ی دیوار، دمای هوای بین جداره ها تقریبا برابر دمای هوای خارج می شود و اگر مقاومت حرارتی جداره ی داخلی دیوار کم باشد، اتلاف بیش از حد حرارت باعث پایین آمدن دمای سطح داخلی دیوار در حدی می شود که امکان ایجاد تعریق بر روی سطح را به وجود آورد. بنابراین، در این شرایط بهتر است میزان تهویه ی هوای بین جداره های دیوار در حدی نگه داشته شود که برای خارج کردن بخار آب لازم است.
پر کردن فضای خالی بین دو جداره با مواد مقاوم در برابر حرارت (مانند پلی استیرن منبسط) که در مقابل آب غیرقابل نفوذ و انتقال است، مقاومت حرارتی دیوار را افزایش می دهد؛ بدون آنکه تأثیری منفی در مقاومت دیوار در برابر باران داشته باشد. اگر برای افزایش مقاومت حرارتی دیوار، لایه های عایق در داخل آن نصب شود، تمام لایه ها باید یکپارچه یا بدون درز باشد یا درزهای غیرقابل نفوذی داشته باشد.
اگر لایه ی داخلی این دیوارها ضخیم تر و لایه ی خارجی آنها فقط به عنوان لایه ای محافظ باشد، کارایی حرارتی آنها بیشتر می شود. بدین طریق، توده ی اصلی دیوار خشک و در برابر نفوذ آب باران، تابش شدید آفتاب و گرما و سرمای هوا محفوظ نگاه داشته می شود. در این صورت، هوای بین دو جداره ی دیوار را می توان به طور کامل تهویه کرد تا هرگونه رطوبت ایجاد شده خارج شود.
به طور خلاصه می توان نتیجه گرفت که بهترین و کارامدترین دیواری که بتواند مانع نفوذ رطوبت در ساختمان شود، دیوار دو جداره ای شامل یک جداره ی ضخیم، سنگین و نفوذپذیر داخلی است که مقاومت حرارتی مناسبی دارد و پوشش مقاوم و نفوذناپذیر خارجی نیز باشد. در فضای خالی بین این دو جداره باید امکان تهویه ی کامل هوا، همچنین تخلیه ی آب حاصل از تعریق وجود داشته باشد. در این صورت، تعریق فقط در سطح داخلی لایه ی خارجی ایجاد می شود و هیچ آسیبی به دیوار اصلی – یعنی لایه ی داخلی – نمی رساند.
دیوارهای نفوذناپذیر
این دیوارها – همان طور که از اسمشان برمی آید – شامل یک لایه ی نفوذناپذیر در برابر آب یا بخار هستند. اگر این لایه در قسمت خارجی دیوار قرار داشته باشد، جلوگیری از ایجاد تعریق در سطح داخلی دیوار ممکن نیست و امکان تبخیر در فضای داخلی تنها زمانی وجود دارد که فشار بخار هوای داخلی کمتر از فشار بخار دیوار باشد. اگر در سطح خارجی این دیوار ترک یا سوراخی ایجاد شود، آب باران از این منافذ به داخل دیوار نفوذ می کند؛ ولی امکان خشک شدن این رطوبت در سطح خارجی وجود ندارد. در نتیجه، به طور دائم در داخل دیوار آب جمع می شود. در مواقع خاصی که به دلیل تجمع افراد، فشار بخار هوای داخلی اتاق بسیار زیاد باشد، ممکن است تمام دیوار اشباع شود.
اگر لایه ی نفوذناپذیر در قسمت داخلی دیوار قرار داشته باشد، تعریق بر روی سطح داخلی صورت می گیرد. ولی اگر این لایه با اندود نفوذپذیری پوشانده شود، هنگامی که میزان تولید بخار در داخل زیاد است، مقداری از عرق ایجاد شده بدون آنکه دیده شود و اثری از خود بر جای بگذارد – به داخل این لایه نفوذ می کند.
پوشش های نفوذناپذیر
اگر میزان نفوذپذیری اندود خارجی یا مصالح دیوار زیاد باشد، سطح خارجی دیوار را می توان با مواد ضد رطوبتی چون پارافین، رنگ سیمانی عمل آمده یا سیلیکان پوشاند. مطالعاتی که در مورد مقایسه ی عملکرد این پوشش ها به عمل آمده، نشان می دهد که بین عملکرد محصولات گوناگون از یک نوع پوشش نیز تفاوت هایی وجود دارد. ولی به طور کلی می توان گفت پوشش های سیلیکانی مؤثرتر از پارافین یا رنگ های سیمانی هستند. سیلیکان، میزان جذب آب در دیوار را کاهش می دهد. ولی اگر ترک هایی در سطح دیوار وجود داشته باشد، ممکن است آب در دیوار نفوذ کند. البته از آنجا که آب نفوذ کرده در دیوار حبس شده و هیچ گونه سطح خارجی برای تبخیر این آب وجود ندارد، سرعت تبخیر آب موجود در دیوار کم می شود.
پوشش های «الاستیکی» از لاستیک یا مواد لاستیکی ساخته می شوند. اگر این پوشش ها در برابر نیروی انقباض و انبساطی که باعث ترک خوردن سطح دیوار می شود، به اندازه ی کافی قابلیت ارتجاعی داشته باشد، استفاده از آنها در سطوح ترک دار مفید است، ولی چون این پوشش ها نیز مانع عبور و خروج بخار از سطح خارجی می شوند، اگر دیوار قبل از پوشش تر باشد یا در اثر تعریق مرطوب شود، پوشش فوق مانع خشک شدن دیوار می شود. از این رو ، پوشش های الاستیکی تنها برای پوشاندن دیوارهای ترک داری که در معرض فشارهای ناشی از انقباض و انبساط هستند و در صورتی که امکان استفاده از روش های دیگر وجود ندارد ، مورد استفاده قرار می گیرد.
منبع : تحریریه پیک کد