تالار یادگیری دانشگاه اوترخت هلند
معمار: رم کولهاس و کریستف کورئابرت
مهندس سازه : رابرت نیسه از ABT
مکان : اوترخت – هلند ، ۱۹۹۷
این ساختمان چند منظوره برای دانشگاه اوترخت ساخته شده است و شامل سه سالن برگزاری امتحان در شرق، دو سالن سخنرانی در غرب، یک رستوران با ظرفیت هزار نفر در طبقه همکف به همراه اتاق هایی برای دانشجویان و کارمندان و یک پارکینگ بزرگ برای دوچرخه می باشد.
این ساختمان علاوه بر این که برای سخنرانی و کنفرانس مورد استفاده قرار می گیرد، محلی برای ملاقات های دانشجویی نیز هست، دلیلی که بر اساس آن رم کولهاس معمار گروه OMA این فضا را تالار یادگیری نامیده است.
طرح اولیه تالار یادگیری دانشگاه اوترخت
ایده طرح یک قطعه بتونی نواری شکل است که به قسمت بالا و بر روی خود تا میخورد و شاید به یک کتاب بزرگ بدل می شود. شیب ورق داخلی مطابق نیمرخ معمول کف سالن های سخنرانی است که سقفی شیبدار برای رستورانی که در طبقه زیرین قرار گرفته نیز به وجود می آورد. برای معماران، سازه ای بتونی مدنظر بود که به صورت درجا و با قالب های چوبی قالب ریزی شود. نیسه با این اصل در معماری که مصالح باید در جای مناسب و مطابق ساختار خود به کار گرفته شوند موافق است.
اما او به دو نکته اشاره کرد که گروه معماری تا آن موقع به آن توجه نکرده بود؛ نخست آنکه قالب گذاری پیوسته و درجا بسیار گران تمام خواهد شد و دوم آن که بر طبق قوانین مصرف بهینه انرژی در هلند، هیچ پل سرمایی نمی بایست مابین پوسته خارجی ساختمان و فضای داخلی وجود داشته باشد. این مساله، بخصوص در این پروژه که سقف بتونی و شیبدار رستوران بیرون زده و به صورت یک نمای منحنی که به روی خود تا میخورد تا سقف ساختمان را شکل دهد به راه حلی ابتکاری نیاز داشت. راه حل نیسه برای این بخش از ساختمان، نواری با قالب فلزی تقریبا نیم استوانه بود که با لایه ای از بتون به عنوان عایق پوشانده می شد.
در نهایت این بخش با بتون نرم پوشیده می شد تا کار یکدست به نظر برسد. قوس داخلی با تخته سه لایی طرح چوب پوشانده شد تا سطحی قوسی بدون درز را از کف تا سقف ایجاد کند، سطحی که با پنجره ای به عرض ۲۵ متر که در اواخر طراحی شکل گرفت، قطع می شود.
طراحی سازه سالن های سخنرانی
سالن های سخنرانی بزرگ بودند و به غیر از آن سالن اجتماعات ۵۰۰ نفره یک مشکل ویژه داشت. مشکل دیوار شیشه ای جانبی آن بود که رو به پارکی در شمال است و به وسیله یک راه پله از دیوار پرده ای جدا شده است. راه پله از در ورودی شروع می شد، ارتفاع می گرفت و تا پشت سالن های سخنرانی ادامه می یافت. راه حل نیسه استفاده از خرپایی به ارتفاع کل طبقه بود که به اندازه عرض راه پله از نما عقب نشینی کرده باشد.
او چنین استدلال می کرد که خرپا در عین حال که به عنوان سازه کمکی دیوار شیشه ای سالن سخنرانی عمل می کند، باید فشار و تنش قابل توجهی که به واسطه تحمل یک دهانه ۳۵ متری بر آنها وارد می شود را به طور واضح نشان دهد.
سقف سالن های سخنرانی باید دهانه هایی ۲۰ متری را پوشش می دادند. دهانه های کوچک تر با کمک شبکه های دولایه و سه لایه فولادی که لایه ای از بتون آنها را در بر می گرفت پوشانده می شود.
روش معمول، استفاده از شاه تیرها، صفحات فولادی و بتون بود که به فراخور مورد استفاده قرار می گیرد. اما برای سالن اجتماعات یک راه حل ابتکاری در نظر گرفته شد. معماران اصرار داشتند که ضخامت لبه سقف از ۴۰ سانتی متر بیشتر نشود تا با ضخامت نوار بتونی شیبدار همگون باشد. به این ترتیب ساختمان به صورت یک بلوک بتونی درک می شد که بر روی خود تا خورده است. به نظر نیسه چنین چیزی از نظر منطقی غیر ممکن بود.
او به حداقل ضخامت ۵۰ تا ۱۰ سانتی متر نیاز داشت. در طی یک جلسه مشورتی، یک نفر که از سازه بی اطلاع بود این سؤال را مطرح کرد که به چه علتی چنین ضخامت لازم است. جواب معمول این بود که در بتون مسلح، فولاد که عموما تحت کشش عمل می کند، باید با بتون پوشیده شود.
اما گروه ناگهان متوجه شد که مجبور نیست فولاد را بپوشاند. این به معنی حذف مقدار زیادی بتون سنگین و کاهش بار مرده ساختمان بود. گروه نیسه که از یک نرم افزار کامپیوتری قدرتمند استفاده می کرد، راه حلی فوق العاده یافتند. آنها یک قطعه بتونی کم ضخامت طراحی کردند که تمام نیروهای فشاری سقف را تحمل می کرد در حالی که شبکه ای فولاد از زیر آن را تقویت می کرد. شکل شبکه در زیر سقف سالن سخنرانی به صورت یک قطاع کروی باز سیمی شکل بود. مشکلاتی هم در رابطه با چگونگی اجرای چنین کاری وجود داشت که نیسه با استفاده از ترکیب قالب های استاندارد و پیش ساخته و همچنین جوش دادن قطعات تحت فشار کمکی در زمان باز کردن قالب ها، آنها را حل کرد.
منبع : تحریریه پیک کد