معماری ارگانیک – معماری معاصر
ظاهراً واژه «اُرگانیک» در معماری برای اولین بار در کتاب گپ های کودکستانی (Kindergarten Chats) اثر لویی سالیوان بیان شده است. این واژه را در سال ها بعد از سالیوان فرانک لوید رایت بسط داد و برای توصیف کارهای خویش به کار برد .
رایت قطعاً یکی از بزرگترین، مهم ترین و تاثیر گذارترین معماران آمریکایی است. کارها و اندیشه های وی در معماری یکی از مهم ترین مراتب و مدارج معماری ارگانیک را تشکیل میدهند .
خانه رابی (Robie) : هم پلان همکف و هم طرح نمای خانه چنان طراحی شده که فضای بیرون به درون راه یافته و فضای درونی نیز به شکلی چشمگیر به بیرون گسترش یافته است. مفصل بندی پلان خود را در حجم نشان می دهد و این جزئی از زیبا شناسی فرم چند وجهی خانه است. بام های ساختمان مقتدرانه و در هماهنگی کامل با خطوط افقی حجم طراحی شده اند. در این خانه اشکال مکعّب و سطوح پیش آمده چنان ماهرانه تلفیق شده اند که تا آن هنگام بی سابقه بود جانمایی فضاهای داخلی بر محوریت آتشگاه (شومینه) خانه سامان یافته است و اتاق های نشیمن و غذا خوری در دو طرف آن قرار گرفته اند. مبلمان و طرّاحی تزئینات خانه تماماً توسط رایت انجام شده است.
اوّلین تجربه رایت در حیطه ی طرّاحی خانه های مسکونی (بیش از صدخانه) طرّاحی خانه ویلیام ایچ . وینزلو (Winslow ) در ریورفارست (River Forest) اینلینوی (Illinois )به سال ۱۸۹۴ است. طرح این خانه از خیلی جهات ارزشمند و قابل بررسی است. در حقیقت طرح این خانه جزء اولین طرح هایی است که سبک خانه سازی رایت خود را به شکل آشکاری بیان مینماید : بام های بیرون زده، تاکید بر خطوط افقی و نمای غیر متقارن، پلان آزاد، حذف فضاهای نمایشی و بی مورد، و تاکید بر فضای اختصاص یافته به آتشگاه و دودکش خانه هم در پلان (مرکز سکونت گاه) و هم در نما (به عنوان المان عمودی نما).
رایت قریب به یک دهه بعد از طراحی خانه ی وینزلو تجربیات خود را عمدتاً معطوف به طبیعت و رابطه ی آن با بناهای مسکونی مینماید. ماحصل این بررسی ها طرح هایی است که بعد ها به خانه های مرغزار (Prairie Houses) معروف شد که یکی از نمونه های مهم آن خانه ی ویلیتس (Willits) در هایلند پارک (Highland park) ایلینوی است. پلان صلیبی شکل خانه به دور یک بخاری دیواری (شومینه) بی نظیرترین خانه رایت در سبک معماری ارگانیک خانه آبشار (Fallingwater) است که بین سال های ۱۹۳۴ و ۱۹۳۷ در میل ران (Mill Run) واقع در پنسیلوینیا (Pennsylvania) ساخته شد. خانه آبشار را می توان تندیسی در دل طبیعت و یا طبیعتی در دل یک تندیس نامید.
آنچه در ساختمان مهم می نماید روشنی عناصر معماری با عوارض و پدیده های طبیعی است.
خود رایت آبشار را یکی از زیباترین پدیده های طبیعی و صدای آن را یکی از دل انگیزترین صداهای طبیعت می دانست.
رایت در این خانه آگاهانه قطعات سنگی را بر روی زمین و در کنار سطوح صاف و رنگ کرده بتنی قرار داد و به این ترتیب تقابلی بین طبیعت و ساخته بشر به وجود آورد و چنین می نماید که رایت توده های خانه ی آبشار را با الهام از همان تخته سنگ هایی که ساختمان از میان آنها سر برآورده، شکل بخشیده است. درست درمرکز کانون اصلی خانه آتشگاه (بخاری دیواری) قرار دارد.
هسته مرکزی خانه بر روی یک تخته سنگ قرار دارد و معماری خانه براساس یک سری المان های عمودی و افقی طراحی شده است. عناصر باربر عمودی این بنا کاملاً از سنگ های طبیعی و سقف های آن نیز به صورت یکپارچه از بتن و با اشکال مستطیلی یکی بر فراز دیگری و در سطوح مختلف ساخته شده اند. پلان صلیبی شکل این بنا در سه بعد گسترش یافته است. به طوری که سلسله مراتبی زنده و پیچیده از تداوم و تداخل فضا را پدید می آورد.
ساختمان اداری کارخانه واکس سازی جانسن این ساختمان نیز همانند سایر ساختمان های شهری رایت بنایی مرکزگرا و فاقد هر نوع برخورد بصری با دنیای خارج است. این ساختمان به دلیل شکل غیر معمول ستون های خود خیلی زود شهرت یافت؛ ولی توجه اصلی خود رایت در این ساختمان نیز به ورود نور طبیعی به داخل آن و روشنایی آن است. روشنایی داخل ساختمان از طریق نوارهای افقی شیشه ای که به صورت لوله هایی در زیر سقف قرار گرفته اند تامین می شود.
ستون های بتن مسلح آزاد قارچی شکل به طرف پی مفصلی خود تراشیده و باریک تر می شوند، در حالی که در قسمت بالا دایره کاملی را پدید می آورند .
رایت با طراحی موزه گوگنهایم (Guggenheim) عملاً از اهداف معماری ارگانیک خود دوری جست. مهم ترین مشخصه این ساختمان شیبراهه مرکزی آن است که در این ساختمان انتقال می یابند و سپس از طریق یک سطح شیبدار مارپیچ به طرف پایین هدایت می شوند.
آلوار آلتو
ویلای مایره آ (Mairea) در شمار یکی از مهمترین آثار آلتو در حیطه طراحی بناهای مسکونی است.
آلتو در طراحی این ویلا وامدار آثار لوکوربوزیه و رایت بوده است.
طرح ویلا براساس دگردیسی هوشمندانه پلان آزاد لوکوربوزیه و جزئیات و روابط فضایی خانه آبشار رایت سامان یافته است.
حجم بنا با این که اشکال بایستی کوبیستی را در ذهن زنده می سازد، ولی کاملاً با معماری بومی منطقه در آمیخته است.
در این بنا به وفور می توان ارجاعات شخص آلتو را ملاحظه نمود: ستون های چوبی پرداخت شده، حصیرها و بامبوهای دو نیم شده، پشت بندهای صیقل خورده، بام های پوشالی، تیغه های کشویی، و گیاهان واقعی در فضاهای داخلی. این ارجاعات همگی حکایت از زبان ارگانیک و رمانتیک آلتو دارند. نظم فضایی خانه یکی از مهم ترین دستاوردهای طراحی آلتو در معماری این بنا است. فضای داخلی در نظمی سیال شکل گرفته است. دیوار موجی شکل سرسرا ناظر، را متوجه وجود اتاق هایی می کندکه در جانب راست آن قرار دارد.
در تمامی قسمت های این خانه مصالح گوناگون به ظرافت و استادی با یکدیگر ترکیب شدهاند.
طراحی غرفه فنلاند (تخریب شده) در نمایشگاه جهانی نیویورک به سال ۱۹۳۹٫ آلتو محوّطه طویل و کشیده سایت پروژه را با یک دیوار مورّب موّاج بلند، از جنس چوب از قطر به دو نیمه تقسیم نمود. این تقسیم، دو محوّطه پویا را در اختیار او گذاشت.
سطح موّاج و موّرب دیوار، تماشای تصاویر را تسهیل و در عین حال مسائل آکوستیکی را نیز حل می نمود. غرفه نمایشگاه از چهار طبقه تشکیل شده بود که ارتفاع آن به ۱۶ متر می رسید
منبع : pickcad.com